باغ ژاپنی : آرامش شرقی در دل محوطه‌های خاص

باغ ژاپنی یکی از خاص‌ترین سبک‌های محوطه‌سازی است که در واقع به ما نشان می‌دهد طراحی محوطه چیزی فراتر از چمن و درخت است. تعادل، سادگی و ارتباط با طبیعت، اصول مهم این سبک از محوطه‌سازی هستند. در باغ ژاپنی همه المان‌ها از سنگ‌ها و گیاهان گرفته تا مسیرهای آب؛ با نهایت دقت و ظرافت کنار هم قرار می‌گیرند تا حس آرامش و زیبایی را به ما القا کنند.

 اگر قصد ساخت ویلا در آبسرد یا هر منطقه دیگری را دارید، یکی از بهترین گزینه‌های پیش روی شما برای طراحی محوطه ویلا، ‌سبک باغ ژاپنی است. با ما همراه باشید تا ببینیم طراحی و اجرای باغ ژاپنی در ویلا چه مزایایی دارد؟

باغ ژاپنی چیست؟

باغ ژاپنی یکی از سبک‌های معماری و طراحی فضای سبز است که ریشه در فرهنگ ژاپن دارد و قدمت آن به بیش از هزار سال پیش برمی‌گردد. اگرچه این باغ‌ها در ابتدا با الهام از باغ‌های چینی ساخته می‌شدند ولی رفته‌رفته تکامل پیدا کردند و به یکی از نمادهای هویتی ژاپن تبدیل شدند. به‌طورکلی در طراحی این باغ‌ها سعی بر این است که با کمک المان‌های طبیعی، یک فضای آرامش‌بخش خلق شود.

اگر بخواهیم ریشه‌ پیدایش باغ ژاپنی را بررسی کنیم باید به دوره هی‌آن (794-1185) برگردیم؛ یعنی زمانی که اشراف ژاپنی شروع به ساخت باغ‌هایی کردند تا بتوانند در آن آرامش بیشتری را احساس کنند. ژاپنی‌ها برای اینکه بتوانند به‌نوعی طبیعت را به‌صورت مینیاتوری بازسازی کنند، ‌در این باغ‌ها از المان‌هایی مثل برکه‌ها‌، جزایر و درختان استفاده می‌کردند.

پس از آن در دوره موروماچی (1336-1573) با نفوذ آیین بودا، شکل باغ‌ها تغییر کرد. باغ‌هایی که در این دوره ساخته می‌شدند به باغ‌های خشک یا کاره‌سان‌سویی (karesansui) معروف بودند. در این باغ‌ها از سنگ، شن و خزه برای به تصویر کشیدن کوه‌ها و رودخانه‌ها استفاده می‌شد و هدف این بود که فضایی برای مدیتیشن و تأمل خلق شود.

بعدها در دوره ادو (1603-1868) با رواج مراسم چای، باغ‌هایی به اسم باغ‌های چانیوا (chaniwa) ساخته شدند که مسیرهای سنگی، فانوس‌ و آب‌نما از مهم‌ترین المان‌های آن‌ها بودند.

مفاهیم کلیدی در طراحی باغ ژاپنی

با توجه به اینکه مهم‌ترین هدف از ساخت باغ‌های ژاپنی، ایجاد فضایی برای تفکر بیشتر و آرام کردن ذهن و جسم بوده است، طراحی این باغ‌ها عمدتاً بر پایه مفاهیم فلسفی انجام می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. یکی از مفاهیم مهم، وابی-سابی است که به ما یادآوری می‌کند زیبایی را در نقص و ناپایداری بدانیم. از این رو در طراحی باغ ژاپنی از مواد طبیعی مانند سنگ‌های کهنه و چوب‌های قدیمی یا المان‌هایی مشابه این موارد استفاده می‌شود.
2. یکی دیگر از مفاهیم کلیدی، پیروی از مکتب ذهن ذن در آیین بودا است که باعث می‌شود باغ‌های ژاپنی حتی‌الامکان ساده طراحی شوند تا فضای حاصل برای مدیتیشن و تفکر مناسب باشد. به همین دلیل است که در باغ‌های ژاپنی از سنگ‌، شن‌ و گیاهان برای ایجاد یک فضای آرامش‌بخش استفاده می‌شود.
3. تقارن طبیعی یکی از ویژگی‌های بارز دیگری است که در باغ‌های ژاپنی می‌بینیم. این تقارن، به‌خصوص در نحوه قرارگیری سنگ‌ها و گیاهان ملموس است.
4. سکوت نیز یکی دیگر از ویژگی‌های مهم باغ‌های ژاپنی است. از این رو در این باغ‌ها برای ایجاد یک فضای آرام و به دور از هیاهو، از المان‌هایی مثل آب و گیاهان استفاده می‌شود.
5. یکی دیگر از مفاهیم پشت طراحی این باغ‌ها، وادار کردن انسان به تفکر و کشف چیزهای جدید در مسیر حرکت است. به همین دلیل است که در باغ‌های ژاپنی معمولاً مسیرهای پیاده‌روی به‌صورت خمیده و پیچ‌درپیچ طراحی می‌شوند.

تفاوت باغ ژاپنی و باغ ایرانی

باغ ژاپنی و باغ ایرانی هر کدام ویژگی‌ها و خصوصیات خاصی دارند که در نوع خود جذاب هستند ولی در این بخش ما قصد داریم به تفاوت‌های مهم این دو نوع باغ بپردازیم:

عناصر اصلی در طراحی باغ ژاپنی

تا اینجا متوجه شدیم که در طراحی باغ‌های ژاپنی از المان‌های طبیعی استفاده می‌شود تا یک فضای آرام و متعادل حاصل شود اما درباره اینکه دقیقاً از چه المان‌هایی استفاده می‌شود، صحبت نکردیم. در ادامه قصد داریم مهم‌ترین عناصر طراحی باغ ژاپنی را بررسی کنیم:

سنگ و شن (شنزارهای نمادین)

سنگ‌ در باغ ژاپنی نماد کوه‌ و تپه است. گاهی اوقات از شن‌ هم برای شبیه‌سازی آب و امواج استفاده می‌شود.

پل‌های چوبی یا سنگی

پل‌ها بخش‌های مختلف یک باغ را بهم وصل می‌کنند و نماد گذر از یک مرحله به مرحله دیگر هستند. این پل‌ها از چوب یا سنگ ساخته می‌شوند تا با طبیعت اطراف هماهنگی داشته باشند.

آب

از آنجا که آب در باغ ژاپنی نماد زندگی و آرامش است، در این باغ‌ها معمولاً از برکه‌ها، جوی‌های کوچک یا آب‌نماهای سنگی استفاده می‌شود. این المان‌ها همچنین باعث می‌شوند که باغ یک فضای معنوی پیدا کند.

فانوس‌

فانوس‌ها که از جنس سنگ ساخته می‌شوند، در واقع نماد روشنایی و امید هستند. این فانوس‌ها معمولاً در کنار مسیر آب یا در مسیرهای پیاده‌روی باغ قرار می‌گیرند.

گیاهان خاص

در طراحی باغ ژاپنی از گیاهانی مانند افرا ژاپنی، بامبو و خزه استفاده می‌شود.

مسیرهای باریک

مسیرهای پیچ‌درپیچ که معمولاً از سنگریزه‌ها و شن ساخته می‌شوند، باعث می‌شوند که در حین عبور از این مسیرها از محیط اطراف لذت ببرید و آرامش را تجربه کنید.

مزایای طراحی باغ ژاپنی برای ویلا

• حس آرامش روانی: همان‌طور که احتمالاً تاکنون متوجه شدید، باغ‌های ژاپنی طوری طراحی می‌شوند که فضای حاصل آرام و متعادل باشد و دقیقاً به همین علت از عناصر طبیعی مانند سنگ، آب و گیاهان در محوطه‌سازی ویلاها استفاده می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های این باغ‌ها سادگی و مینیمالیست بودن است که در کنار المان‌های طبیعی موجب آرامش روانی و ذهنی ساکنان ویلا می‌شود.
• زیبایی در تمام فصل‌ها: باغ‌های ژاپنی به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که در تمام فصول سال زیبا باشند. از این رو معمولاً از گیاهان همیشه سبز، گل‌های معطر و درختان خاصی مانند افرا ژاپنی استفاده می‌شود.
• مناسب فضاهای کوچک و متوسط: در باغ‌های ژاپنی از المان‌های مینیمالیستی استفاده می‌شود و به همین دلیل می‌توان آن را در فضاهای کوچک و متوسط مانند حیاط ویلاها هم پیاده‌سازی کرد.
• هماهنگی با معماری مدرن و مینیمال: باغ ژاپنی به دلیل اینکه به‌صورت مینیمالیستی طراحی می‌شود،‌ فضای ساده‌ای دارد و به همین دلیل کاملاً با سبک ویلاسازی مدرن هماهنگ است. دلیل هم این است که ویلاسازی مدرن بیشتر بر سادگی تمرکز دارد.

چالش‌های اجرای باغ ژاپنی در ویلاهای ایران

خوشبختانه ما می‌توانیم محوطه ویلاهای داخل ایران را هم به سبک باغ‌های ژاپنی طراحی کنیم اما قبل از آن باید چالش‌های پیاده‌سازی این سبک در ایران را بشناسیم:

• اقلیم: یکی از چالش‌های اصلی اجرای باغ ژاپنی در ایران، تفاوت‌ اقلیمی است. ایران اقلیم‌های متفاوتی دارد؛ از گرم و خشک گرفته تا نیمه‌خشک و مرطوب؛ بنابراین ممکن است گیاهانی که در مناطق مرطوب و خنک ژاپن رشد می‌کنند، در مناطق گرم و خشک ایران رشد مناسبی نداشته باشند.
• تأمین متریال: یکی دیگر از چالش‌ها، مصالح خاصی است که در ژاپن استفاده می‌شود و ممکن است ما دسترسی به آن‌ها نداشته باشیم.
• نگهداری: نگهداری از باغ ژاپنی به زمان و توجه زیادی نیاز دارد. برای مثال باید آبیاری به‌طور منظم انجام شود تا تعادل طبیعی باغ حفظ شود. انجام این کار در ایران که اغلب مناطق آن با کمبود آب روبرو هستند،‌ دشوار خواهد بود.

راه‌حل چیست؟

برای اینکه بتوانیم هم از مزایای باغ ژاپنی بهره‌مند شویم و هم بتوانیم چالش‌های بالا را برطرف کنیم، چند راهکار وجود دارد:

• استفاده از گیاهان بومی: برای حل مشکل اقلیمی، می‌توان از گیاهان بومی مشابه گیاهان ژاپنی استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال، درختان کاج و سرو هم درختان مقاومی هستند و هم مشابه درختان سوزنی‌برگ ژاپنی هستند. علاوه بر این می‌توان از بامبو که در بسیاری از مناطق ایران رشد می‌کند و جایگزین مناسبی هم برای بامبوی ژاپنی است،‌ استفاده کرد.
• مصالح جایگزین: برای رفع معضلات مربوط به مصالح هم می‌توانیم از سنگ‌های بومی و طبیعی ایران مانند تراورتن، مرمر یا سنگ‌های رودخانه‌ای استفاده کنیم که هم زیبا هستند و هم با طبیعت ایران همخوانی دارند.

نکاتی که باید برای اجرای صحیح باغ ژاپنی بدانید

برای محوطه‌سازی سبک ژاپنی، باید چند اصل مهم را مدنظر قرار دهید:

1. مسیرهای سنگی یا شنی را با سنگ‌های طبیعی مانند قلوه‌سنگ یا سنگ‌های تیشه‌ای بسازید تا ظاهر طبیعی‌تر داشته باشند.
2. مسیرها را نامتقارن و منحنی طراحی کنید و فاصله‌گذاری سنگ‌ها را با دقت انجام دهید تا فردی که از مسیر می‌گذرد به توقف و تأمل واداشته شود.
3. از المان‌های غیرضروری یا تزئینات مصنوعی استفاده نکنید.
4. به‌جای گل‌های رنگارنگ، از گیاهان همیشه‌سبز یا بونسای استفاده کنید تا حس سادگی و آرامش در همه فصول حفظ شود.
5. از شن، چوب، بامبو و خزه برای شبیه‌سازی طبیعت استفاده کنید.
6. از فانوس‌های سنگی یا چراغ‌های کم‌نور با نور گرم در کنار مسیرهای پیاده‌روی یا برکه‌ها استفاده کنید.

محوطه‌سازی سبک ژاپنی: شبیه‌سازی طبیعت و خلق یک محیط آرام

اگر هدف شما از طراحی ویلا در دماوند یا هر جای دیگر،‌ ساخت پناهگاهی برای فرار از شلوغی‌ها و هیاهوی زندگی شهری است، یکی از بهترین طرح‌هایی که می‌توانید برای محوطه‌سازی آن انتخاب کنید، قطعاً باغ ژاپنی خواهد بود. باغ ژاپنی ویلا ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که به شما کمک می‌کند احساس آرامش بیشتری را تجربه کنید. با توجه به اینکه آرامش در طراحی محوطه یکی از مهم‌ترین اصول این سبک است، از المان‌های طبیعت مانند سنگ، آب، گیاهان بومی و مسیرهای منحنی استفاده می‌شود تا حس تعادل و آرامش به فضای ویلا منتقل شود.

اگر نگران هزینه‌های ساخت ویلا و اجرای باغ ژاپنی هستید، می‌توانید برای تخمین هزینه‌ها از محاسبه‌گر آنلاین هزینه ساخت ویلا استفاده کنید یا با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

سؤالات متداول درباره باغ ژاپنی

باغ ژاپنی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

باغ ژاپنی یک سبک سنتی طراحی است که با استفاده از عناصر طبیعی مانند سنگ، گیاهان، آب و چوب، فضایی آرام و متعادل ایجاد می‌کند. از مهم‌ترین ویژگی‌های این باغ می‌توان به سادگی، تقارن طبیعی، مسیرهای خمیده و استفاده از گیاهان همیشه‌سبز و آب اشاره کرد.

آیا طراحی باغ ژاپنی برای ویلاهای ایرانی مناسب است؟

بله، با توجه به ویژگی‌های اقلیمی و استفاده از گیاهان بومی مشابه و مصالح طبیعی ایرانی، می‌توان باغ ژاپنی را در ویلاهای ایران هم اجرا کرد. تنها باید به شرایط خاص اقلیم هر منطقه توجه کنید.

چه گیاهانی در باغ ژاپنی ویلاها بهتر است استفاده شوند؟

گیاهان همیشه سبز، بامبو، افرا ژاپنی، خزه و درختان سوزنی‌برگ مانند کاج و سرو برای باغ‌های ژاپنی مناسب هستند.